رُزبُران

گوشه سازی و رسمی بندی

   درگذشته برای پوشش  دهانه های بزرگ، از چوب و برای دهانه های کوچک از سنگ استفاده می کردند.اما این مصالح دو عیب کلی داشتند.نخست آن که چوب در مقابل پوسیدگی و آتش سوزی و موریانه پرخطر می نمود و همچنین دستیابی به چوب های راست و هم اندازه خالی از اشکال نبود و همین طور در مورد سنگ که حجیم و سنگین و جابه جایی آن با اِشکال فراوان همراه بود. به این جهت رفته رفته برای پوشش سطوح چهار گوش، استفاده از آجر مورد توجه قرار گرفت. گوشه سازی در آغاز طرحی ابتدایی داشت. به این صورت که گوشه های مربع را با خیزی دلخواه به دایره نزدیک می کردند تا در نهایت به شکل دایره ی کامل درآید و سپس با استفاده از قوس های گنبدی پوشش سقف بوجود می آمد. اما این روش بخصوص برای دهانه های بزرگ مشکلاتی ایجاد می کرد و بعضاً با خطراتی توأم بود. چرا که تا چهار گوش به دایره درنیامده بود بر آن احتمال ریزش وجود داشت. از این رو با استفاده از رسمی سازی ،چهار طاقی را به چشمه ی هشت، دوازده ، شانزده و ... تبدیل و سپس پوشش گنبدی سقف را بر آن بنا می کنند که اصطلاحاً چنین بنایی را که در میان چهار قوس قرار گرفته باشد و پوشش گنبدی داشته باشد را چشمه می گویند.

   روشی که چهار طاقی را به چشمه تبدیل می کند رسمی بندی می نامند. رسمی بندی تکامل یافته ی گوشه سازی است که در آن با استفاده از قالب واحد، طاق هایی در فواصل چهار طاق اصلی قرار می دهند که در نتیجه، مربع به هشت ضلعی تبدیل خواهد شد. رسمی بندی علاوه بر کم مخاطره بودن نسبت به روش های قبل، در برگیرنده ی تناسب و زیبایی و سهولت در اجرا نیز می باشد و از این طریق، دهانه های بسیار بزرگ را هم می توان پوشش داد.

نقاشی و رنگ آمیزی

   در گچبری، نقاشی و رنگ آمیزی یکی از اصولی می باشد که هنگام طراحی می بایستی  در نظر گرفته شود. رنگسایه و رنگ آمیزی یکی از مهمترین عوامل در زیبایی گچبری بعد از اتمام کار می باشد. هنر نقاشیِ دیواری از دیر باز جزء کارهای ذوقیِ بشر محسوب می شده و از زمانی که انسان در غارها می زیسته، انجام می شده است. رنگ آمیزی دیوار ها در تمدن سیلک در هزاره ی پنجم پیش از میلاد و نگاره های فراوانی که بر روی ظروف و ابزار های چوبی سلاح ها انجام می شده، بازگو کننده ی باورها و تمایلات هنری مردمان زمان ها پیش از تاریخ است.

   در هنر نقاشی از قواعد هنری و دانش مهندسی استفاده شده است ،که این، دو مثال بارز از هنرهای سنتی در ایران است و بر وابستگی فن و هنر تأکید دارد.

رنگ در تزئینات گچبری ها نقش بسزایی دارد. با توجه به یافته های باستان شناسی، این نکته شایان ذکر است که از نخستین قرون اسلامی اولین گچبری ها را رنگ آمیزی کرده اند.

نیمکارویزدی بندی

نیمکار

   نیمکار یعنی نصف چشمه که عملکرد هایی نظیر سر در ورودی ، محراب و ... دارد. نیمکار را بر اساس عمق و دهانه بر طُرق مختلف می توان رسم کرد.

یزدی بندی

   یزدی بندی، حالتی است ما بین رسمی و مقرنس. کلید رسم و اجرای آن تخته هایی است که برروی دایره هایی به مرکز شمسه قرار دارد. همچون قطارهای مقرنس، هر تخته با تخته ی بعدی به یک اندازه اختلاف ارتفاع دارند. می توان با حذف تخته های افقی، یکسره از رسمی اقتباس کرد و یزدی بندی را بوجود آورد.

یزدی بندی معمولاً در جاهایی به کار می رود که یا رسمی نمی گنجد و یا مقرنس گران تمام می شود.